บทความที่ 2 แนวคิดการออกแบบการเรียนการสอน

บทที่ 1

แนวคิดการออกแบบการเรียนการสอน

1. ความต้องการในการออกแบบการเรียนการสอน

  คิดและคาเรย์ กล่าวว่า  ความต้องการในการออกแบบการเรียนการสอนคือ ความจำเป็นเร่งด่วนทันทีทันใด โดยยกตัวอย่างว่า นักออกแบบการเรียนการสอน 12 คน ที่ทำงานเกี่ยวกับเตาปฏิกรณ์ปรมาณูในท้องถิ่นต้องมีปริญญาทางเทคโนโลยีการเรียนการสอนและต้องรับผิดชอบเพื่อที่จะให้เกิดความแน่ใจในคุณภาพของการเรียนการสอนทุกระดับ (Disk and Carey 1985:8)

 การประกาศรับสมัครในตำแหน่งดังกล่าวนี้อได้จัดทำขึ้นโดยบริษัทคู่สัญญาหลังจากเกิดอุบัติเหตุทางนิวเคลียร์ขึ้นที่เกาะทรีไมล์และเชอร์โนบิล (three mile and Chermobyl): ซึ่งแสดงให้เห็นความกดดันเกี่ยวกับคุณภาพการเรียนการสอนที่พบในหลายๆสถานการณ์ วิธีการหนึ่งที่พิสูจน์ข้อผูกผันที่มีคุณภาพต่อการเรียนการสอนที่พบในหลายๆสถานการณ์ คือ การผ่านการรับรองในเรื่องการพัฒนา และการเฝ้าระวังติดตามการเรียนการสอน การออกแบบการเรียนการสอน  การออกแบบการเรียนการสอนเป็นการแก้ปัญหาคุณภาพ การเรียนการสอนในสถานการณ์ต่างๆที่หลากหลาย

ในกรณีขอวเตาปฏิกรณ์ปรมาณู (nuclear power plant) ที่ควบคุมการเรียนการสอนให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ทั้งในด้านการป้องกันและความพยายามที่จะป้องกันอุบัติเหตุ  สถาบันปฏิบัติการพลังงานนิวเคลียร์และการอุตสาหกรรมในประเทศสหรัฐอเมริกาได้ก่อตั้งองค์กรเพื่อจัดทำนโยบายของตนเองโดยมีมาตรฐานคำสั่งสำหรับโปรแกรมการฝึกอบรมมาตรฐานประกอบด้วยการใช้กระบวนการออกแบบการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาการเรียนการสอนสถาบันจะเป็นผู้ประเมินและรับรองการปฏิบัติทางปรมาณู และรวมถึงองค์ประกอบของการฝึกอบรมณ์ในเรื่องดังกล่าวนี้ด้วย  (Vandergrift, 1983)

งานของผู้ออกแบบการเรียนการสอน คือ นำจุดประสงค์และการเรียงลำดับของจุดประสงค์ไปสู่กระบวนการวางแผนการเรียนการสอนเพื่อนที่จะให้เกิดความแน่ใจที่คุณภาพของการเรียนการสอน วิธีการในลักษณะนี้จะเสร็จแล้วได้ด้วยการประยุกต์ใช้กระบวนการเชิงระบบ และใช้การวิจัยและความรู้ทางทฤษฎีจากการออกแบบการเรียนการสอน และจากกสาขาวิชาอื่นๆ  เช่น วิศวกรรมศาสตร์  จิตวิยา และศิลปะ (Vandergrift, 1983)ดังข้องสันนิษฐานของกาเย่ บริกส์และเวเกอร์ (Gagne, Briggs, and Wager) ที่มีต่อการออกแบบการเรียนการสอนว่า เป็นวิธีการหนึ่งที่เชื่อว่ามีความเป็นไปได้และมีคุณค่าโดยมีการออกแบบการเรียนการสอนต้องอาศัยคุณสมบัติที่เกี่ยวข้องดังนนี้คือ

1)     มีจุดหมายที่จะช่วยการเรียนรู้ของปัจเจกบุคคล

2)     เป็นแผนระยะสั้นและระยะยาวที่จะให้ผลในการพัฒนามนุษย์

3)     ควรดำเนิการวิธีเชิงระบบที่สามารถให้ผลอันยิ่งใหญ่ต่อการพัฒนามนุษย์

4)     ตั้งอยู่บนพื้นฐานของความรู้ว่ามนุษย์มีการเรียนรู้ได้อย่างไร

(Gagne, Briggs, and Wager, 1992 : 4-5)

ดังนั้นอาจสรุปได้ว่า ความต้องการจำเป็นในการออกแบบการเรียนการสอน คือ การแก้ปัญหาคุณภาพการเรียนการสอนในสถานการณืที่หลากหลาย เพื่อให้การเรียนการสอนมีคุณภาพด้วยวิธีการเชิงระบบที่ให้ผลอันยิ่งใหญ่ต่อการพัฒนาปัจเจกบุคคล อละมนุษย์โดยทั่วไปและตั้งอยู่บนพื้นฐานของความรู้ว่ามนุษย์เรียนรู้ได้อย่างไร

2.นิยามการออกแบบการเรียนการสอน

 ริตา ริชชี ( Rita Richey, 1986: 9) ได้นิยามการออกแบบการเรียนการสอนว่า หมายถึง วิทยาศาสตร์การสร้างสรรค์รายละเอียดที่ชี้เฉพาะการพัฒนา การประเมินผลและการบำรุงรักษาสถานการณ์ หรือเงื่อนไขที่อำนวยความสะดวก ให้กับการเรียนรู้ในหน่วยของเนื้อหาวิชา ทั้งหน่วยใหญ่และหน่วยย่อย

ไชยยศ  เรืองสุวรรณ ได้นิยามว่า การออกแบบการเรียนการสอนเป็นการวางแผนการเรียนการสอนอย่างมีระบบ เพื่อให้การเรียนการสอนบรรลุจุดหมาย

 ( Tyler, 1974 : 1)

1.      จะออกแบบและพัฒนาโปรแกรมนี้เพื่อใครเป็นการพิจารณาคุณลักษณะผู้เรียนและผุ้เข้ารับการฝึกอบรมณ์

2.      ต้องการให้ผู้เรียน หรือผู้เข้ารับการฝึกอบรมณ์ได้เรียนรู้อะไรและมีความสามารถที่จะทำอะไรได้บ้าง เป็นการกำหนดจุดหมายของการเรียน

3.      ผู้เรียนจะเรียนรู้เนื้อหาวิชาหรือทักษะต่างๆได้ดีที่สุดอย่างไร เป็นการกำหนดวิธีการสอนและกิจกรรมการเรียนการสอน

4.      จะรู้ได้อย่างไรว่าผู้เรียนประสบผลสำเร็จในการเรียนรู้ เป็นการกำหนดกระบวนการประเมิลผล

            ส่วนชีลล์และกลาสไกว์ ได้นิยามว่า การออกแบบการเรียนการสอนเป็นทั้งกระบวนการและสาขาวิชา (process and discipline)  ในฐานะที่เป็นกระบวนการจะเป็นการพัฒนาระบบการเรียนการสอนเฉพาะที่ใช้การเรียนรู้และทฤษฎีการเรียนการสอนที่ให้ความแน่ใจในคุณภาพของการเรียนการสอน ในฐานะที่เป็นสาขาวิชา (discipline of an area of study) จะเป็นสาขาความรู้ที่เกี่ยวข้องกับการวิจัยและทฤษฎีเกี่ยวกับความเฉพาะเจาะจงในเรื่องของการเรียนการสอนและกระบวนการในการพัฒนาความเฉพาะเจาะจง นั้นๆการออกแบบการเรียนการสอนรวมถึง การสร้างสรรค์ความเฉพาะเจาะจงสำหรับสถานการณ์การเรียนการสอนและเพื่อการพัฒนา การประเมิน การบำรุงรักษา การเผยแพร่สถานการณ์การเหล่านั้น

อาจสรุปได้ว่า การออกแบบการเรียนการสอน หมายถึง กระบวนการแก้ปัญหาการเรียนการสอนโดยการวิเคราะห์สถานการณ์ หรือเงื่อนไขการเรียนรู้อย่างเป็นระบบ แล้วจึงวางแผนการเรียนการสอนอย่างเป็นระบบ เพื่อให้บรรลุจุดหมายโดยอาศัยความรู้หลายๆทฤษฎี 

ประโยชน์ของการออกแบบการเรียนการสอน

ระบบการเรียนการสอนมีประโยชน์ต่อการจัดการเรียนการสอน ดังนี้

1) ระบบการเรียนการสอนเปรียบเสมือนพิมพ์เขียวที่จัดวางองค์ประกอบของการเรียนการสอน ต่าง ๆ ไว้อย่างเป็นระเบียบ ทำให้ครูรู้จุดมุ่งหมายของการเรียนการสอน การดำเนินการจัดการเรียนการสอน และการวัดผลผู้เรียน ซึ่งอำนวยความสะดวกแก่ครูในการเตรียมการสอนทำให้เกิดความพร้อมในการ ดำเนินงาน 

 2) ส่งเสริมให้การจัดการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพ คือสามารถควบคุมการดำเนินงานให้ บรรลุจุดมุ่งหมายได้อย่างสะดวก รวดเร็ว มีคุณภาพ และประหยัดทรัพยากร รวมทั้งเวลา ดีกว่าการจัดการเรียนการสอนที่ขาดระบบ เพราะจะทำให้เกิดความสับสน เพราะไม่ทราบจุดมุ่งหมายชัดเจนและ ไม่สามารถควบคุมการดำเนินงานได้ 

 3) ช่วยให้ครูทราบปัญหาและหาแนวทางในการแก้ปัญหาการเรียนการสอนได้อย่างเหมาะสม  เพราะมีระบบควบคุมกระบวนการดำเนินการทำให้ทราบว่าผลการเรียนรู้ของนักเรียนเกิดจากปัญหาการ ดำเนินงานในส่วนใด เพื่อหาทางแก้ปัญหาได้อย่างถูกต้องเหมาะสม 

          4) ช่วยให้ครูได้นำผลการประเมิน และข้อเสนอแนะต่าง ๆ ไปใช้เป็นข้อมูลในการปรับปรุง การเรียนการสอนให้มีคุณภาพดีขึ้น  

5)     การนำวิธีการเชิงระบบไปใช้ในการพัฒนาสื่อการเรียนการสอน ก่อให้เกิดผลิตภัณฑ์ทาง การศึกษาต่าง ๆ เช่น สื่อสิ่งพิมพ์ สื่อเทคโนโลยีต่าง ๆ ที่มีคุณภาพ เป็นประโยชน์สำหรับผู้ใช้อย่าง กว้างขวาง  (Smith & Ragan, 1999, pp. 8-9., Dick, carey, Carey, 2001, p.11) 

การลงทุนที่ประสบความสำเร็จ หมายถึง การที่ผู้เกี่ยวข้องทุกคนได้ประโยชน์หากเปรียบเทียบกับการทำงานทางธุรกิจแล้ว ประโยชน์ย่อมหมายถึงกำไร เจ้าของกิจการได้กำไรลูกค้าพอใจในราคา คุณภาพ และบริการ คนงานและลูกจ้างได้รับค่าแรงงานที่เหมาะสม และมีความรู้สึกที่ดีต่อบริษัท ในทำนองเดียวกัน นักศึกษาที่เกี่ยวข้องกับการเรียนการสอนย่อมได้ประโยชน์จากการเรียนการสอนไม่มากก็น้อย ดังที่ ไชยยศ เรืองสุวรรณ ได้กล่าว

1.      ผู้บริหารหรือผู้จัดการโปรแกรมการศึกษาและการเรีนการสอนย่อมต้องการความมั่นใจในประสิทธิภาพ และประสิทธิผลของการเรียนโดยใช้งบประมาณประหยัดที่สุด

2.       นักออกแบบการสอน ย่อมต้องการความมั่นใจว่าโปรแกรมที่ออกแบบไว้เป็นโปรแกรมที่น่าพอใจ ซึ่งตัวบ่อชี้ที่สำคัญในความพอใจก็คือผู้เรียนสามารถเรียนรู้ได้ในเวลาที่เหมาะสม

3.       ครูผู้สอนย่อมต้องการที่จะเห็นผู้เรียนได้รับความรู้ ความสามารถอื่นๆที่จำเป็นรวมทั้งต้องการมีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้เรียน

4.      ผู้เรียนต้องการความสำเร็จในการเรียน ได้รับประสบการณ์การเรียนด้วยความสนุกสนานและพอใจ (ไชยยศ, 2533:14)

 ออร์แลนสกี และสตริง (Oransky and Stering, 1981) ได้สรุปผลจากการวิจัยการสอนรายวิชาเทคนิคต่างๆ ด้านการทหารที่มีการออกแบบระบบการเรียนการสอนเป็นอย่างดีว่าสามารถลดเวลาการสอนราชวิชาเหล่านั้นลงได้จาก 25.30 สัปดาห์ เหลือเพียง 9.6 สัปดาห์ อย่างไรก็ตามรายวิชาดังกล่าวที่เป็นรายงานผลวิจัยนั้น เป็นรายวิชาด้านการทหาร ยังไม่มีรายงานผลการวิจัยรายวิชาอื่น (ในต่างประเทศ) ที่พัฒนาขึ้นมาโดยกระบวนการออกแบบการเรียนการสอนแล้วกดเวลาการสอนได้ สำหรับในประเทศไทยอาจจกล่าวได้ว่า ระบบการสอนของโครงการส่งเสริม สมรรถภาพการสอน (Reduce Intructional Time : RIT) นั้นเป็นการออกแบบและพัฒนาการเรียนการสอนที่ผลการวิจัยระบุว่าสามารถลดเวลาการสอนของครู และเพิ่มประเพิ่มประสิทธิภาพการเรียนรู้ได้เป็นอย่างดี (ไชยยศ, 2533:14)

ที่มา  https://sites.google.com/site/bthreiyn1234/prayochn-laea-khx-cakad-khxng-kar-chi-rabb-kar-reiyn-kar-sxn และ พิจิตรา ธงพานิช. วิชาการออกแบบและการจัดการเรียนรู้ในชั้นเรียน

แบบจำลองการออกแบบการเรียนการสอนโดยทั่วไป

                    การออกแบบการเรียนการสอนนำความรู้จากหลายสาขาวิชามาประยุกต์เข้าด้วยกันเป็นขั้นตอนกระบวนการเชิงระบบเพื่อพัฒนาการเรียนการสอน โดยพื้นฐานแล้ววิธีการเชิงระบบกำหนดให้ต้องระบุว่า จะเรียนอะไร วางแผนการสอนว่าจะยอมให้การเรียนรู้อะไรเกิดขึ้น วัดผลการเรียนรู้เพื่อตัดสินว่า การเรียนรู้นั้นบรรลุตามจุดประสงค์หรือไม่และกลั่นกรองตัวสอดแทรก (intervention) จนกระทั่งบรรลุจุดประสงค์ จากลักษณะนี้เองจึงทำให้เกิดแบบจำลองการออกแบบการเรียนการสอนทั่วไป (generic instruction design model : ID model ) ขึ้น ( gibbons 1981:5,hannum and hansen,1989)

แบบจำลองการออกแบบการเรียนการสอนทั่วไปมีความง่ายในการใช้มาก แต่ต้องใช้ด้วยความประณีต และปรับปรุงอยู่เสมอ อย่างไรก็ตามแบบจำลองการออกแบบการเรียนการสอนโดยทั่วไปได้จัดเตรียมการแนะนำขั้นตอนในกระบวนการของการออกแบบไว้อย่างดี แบบจำลองในลักษณะนี้มีความหมายว่าการออกแบบการเรียนการสอนเป็นกระบวนการเชิงระบบที่ประกอบด้วยขั้นตอนทั่วไปเหล่านี้ คือ

   1.การวิเคราะห์ (Analysis) ซึ่งเป็นกระบวนการของการระบุว่าอะไรคือสิ่งที่ต้องเรียน

   2.การออกแบบ (Design) ซึ่งเป็นกระบวนการระบุว่าจะเรียนอย่างไร 

   3.การพัฒนา (Development) เป็นกระบวนการของการจัดการและการผลิตวัสดุอุปกรณ์

   4.การนำไปใช้ (Implementation) เป็นกระบวนการของการตัดสินตกลงใจต่อความเพียงพอของการเรียนการสอน

    5.การประเมินผล (Evaluation) เป็นกระบวนการของการตัดสินตกลงใจต่อความเพียงพอของการเรียนการสอน

 ที่มา พิจิตรา ธงพานิช. วิชาการออกแบบและการจัดการเรียนรู้ในชั้นเรียน

บทบาทของผู้ออกแบบการเรียนการสอน

บทบาทของผู้ออกแบบการเรียนการสอน

บทบาทของผู้ออกแบบการเรียนการสอน (Designer's role) สามารถเปลี่ยนแปลงได้ขึ้นอยู่กับสิ่งที่นำเสนอว่าต้องอาศัยเทคนิค หรือไม่ต้องอาศัยเทคนิค และขึ้นอยู่ส่วนประกอบของทีมการออกแบบ เนื้อหาที่ต้องใช้เทคนิคสูง ผู้ออกแบบจำเป็นต้องให้คำแนะนำในการออกแบบกับผู้ชำนาญการด้านเนื้อหา (content expert) ถ้าเนื้อหานั้นไม่ต้องใช้เทคนิคที่สูงมากจนเกินไปผู้ออกแบบก็สามารถจัดทำได้อย่างอิสระมากขึ้นด้วยความช่วยเหลือของผู้ชำนาญการด้านเนื้อหา ผู้ออกแบบสามารถที่จะทำงานเป็นผู้ให้คำปรึกษาจากภายนอก และรับผิดชอบภาระงานทั้งหมดเหมือนกับเป็นคนในสำนักงาน (in-house employers)  ซึ้งได้รับความช่วยเหลือจากผู้ชำนาญการด้านเนื้อหา บทบาทของผู้ออกแบบสามารถมีได้หลากหลาย ขึ้นอยู่กับความสัมพันธ์ที่มีต่อผู้ชำนาญการด้ารเนื้อหา บทบาทของผู้ออกแบบสามารถมีได้หลากหลาย ขึ้นอยู่กับความสัมพันธ์ที่มีต่อผู้ชำนาญการด้านเนื้อหาวิชา ดังตัวอย่างทั้งสาม (Seels and Glasgow,1990:7-9)

1.ผู้ชำนาญการด้านเนื้อหาและมีสมรรถภาพในการออกแบบการเรียนการสอนและเทคโนโลยี และเป็นผู้บทบาทของการออกแบบด้วย ไม่จำเป็นต้องอาศัยความช่วยเหลือด้านรู้ ความชำนาญทางเนื้อหาวิชา

2.ผู้ออกแบบการเรียนการสอน ที่ได้รับการร้องขอให้ทำงานในด้านเนื้อหาที่อาจจะมีความคุ้นเคย แต่ผู้ออกแบบยังคงรู้สึกมีความจำเป็นที่จะทำงานกับผู้ชำนาญการด้านเนื้อหา

3.ผู้ออกแบบอาจจะได้รับการร้องขอให้พัฒนาหรือวิจัยในด้านเนื้อหาที่ไม่มีความคุ้นเคยและดังนั้นจึงจำเป็นต้องเลือกและทำงานกับผู้เชี่ยวชาญด้านเนื้อหาจำนวนมาก

ตารางที่1. เปรียบเทียบการเรียนการสอนแบบดั้งเดิมกับการเรียนการสอนเชิงระบบ

องค์ประกอบของการเรียนการสอน	การเรียนการสอนแบบดั้งเดิม		การเรียนการสอนเชิงระบบ
1. กำหนดเป้าประสงค์ (Setting goals)	-ตำราหลักสตรูดั้งเดิมการอ้างอิงภายใน		-การประเมินความต้องการจำเป็น -การวิเคราะห์งาน -การอ้างอิงภายนอก
2.  จุดประสงค์ (Objectives)	-กล่าวในรูปของผลที่ได้รับรวมๆหรือการปฏิบัติของครู -เหมือนกันสำหรับนักเรียนทุกคน		-จากการประเมินความต้องการจำเป็นการวิเคราะห์/การประเมินงาน -เลือกด้วยพิจารณาจากความสามารถของผู้เรียนเมื่อแรกเข้าเรียน
3. จุดประสงค์ในความรู้เฉพาะของผู้เรียน (Student’s knowledge of objectives)	-ไม่ได้รับการบอกกล่าวล่วงหน้าต้องใช้สัญญาณจากการฟังคำบรรยายและการอ่านตำรา		-บอกกล่าวอย่างเฉพาะเจาะจงเป็นพิเศษล่วงหน้าก่อนเรียน
4.   ความสามารถก่อนเข้าเรียน (Entering capability)	-ไม่ต้องใส่ใจ นักเรียนทุกคนมีจุดประสงค์และวัสดุอุปกรณ์/กิจกรรมเหมือนกันหมด		-การพิจารณา -การกำหมดวัสดุอุปกรณ์/กิจกรรมแตกต่างกัน
5.  ผลสัมฤทธิ์ที่คาดหวัง (Expected achievement)	-ใช้โค้งมาตรฐาน		-มีความเป็นแบบอย่างเดียวกันสูง
6. ความรอบรู้ (Mastery)	-นักเรียนส่วนน้อยรับรู้จุดประสงค์ทั้งหมด -รูปแบบผิดพลาด		-นักเรียนส่วนใหญ่รับรู้จุดประสงค์ทั้งหมด
7. ค่าระดับและการเลื่อนระดับ (Grading and promotion)	-อยู่บนพื้นฐานการเปรียบเทียบกับนักเรียนคนอื่นๆ		-อยู่บนพื้นฐานการรอบรู้จุดประสงค์
8. การสอนเสริม (Remediation)	-บ่อยครั้งที่ไม่มีการว่างแผน -ไม่มีการแปลงเปลี่ยน		-วางแผนสำหรับนักเรียนที่ต้องการความช่วยเหลือแสวงหาจุดประสงค์
	-จุดประสงค์หรือวิธีการเรียนการสอน		-อื่นๆ เลือกวิธีการเรียนการสอน
9.การใช้แบบทดสอบ	-กำหนดค่าระดับ		-เฝ้าระวังติดตามความก้าวหน้าของผู้เรียน -ตัดสินความรู้ -วินิจฉัยความยากลำบาก -ปรับปรุงการเรียนการสอน
10. เวลาศึกษากับความรอบรู้ (Stidy time vs mastery)	-เวลาคงที่:ระดับของความรอบรู้หลากหลาย แตกต่างกัน		-ความรอบรู้คงที่:เวลาหลากหลายแตกต่างกัน
11.  การตีความของความล้มเหลวที่จะไปให้ถึงความรู้ (Interpretation of failure to reach mastery)	-นักเรียนผู้สงสาร		-มีความต้องการจำเป็นที่จะต้องปรับปรุงการเรียนการสอน
12.  การพัฒนารายวิชา (Course of development)	-เลือกวัสดุอุปกรณ์ก่อน		-ระบุจุดประสงค์ก่อนแล้วจึงจะเลือกวัสดุอุปกรณ์
13. ลำดับขั้นตอน (Sequence)	-อยู่บนพื้นฐานของเหตุผลและสังเขปหัวเรื่อง		-อยู่บนพื้นฐานของสิ่งที่ต้องรู้ก่อนตามความจำเป็นและหลักการของการเรียนรู้
14.  การปรับปรุงการเรียนการสอนและวัสดุอุปกรณ์ (Revision of instructional and materials)	-อยู่บนพื้นฐานของการคาดเดางาน หรือความเพียงพอของวัสดุอุปกรณ์ใหม่ -เกิดขึ้นเป็นพักๆ		-อยู่บนพื้นฐานของการประเมินข้อมูล -เกิดขึ้นเป็นจำ
15.  กลยุทธ์การเรียนการสอน (Instructional Strategies)	-พอใจให้ผ่านได้อย่างกว้างๆ -อยู่บนพื้นฐานของความชอบและความคล้ายคลึง		-เลือกที่จะให้ได้รับตามจุดประสงค์ -ใช้ยุทธวิธีที่หลากหลาย -อยู่บนพื้นฐานของทฤษฎีและการวิจัย
16.  การประเมินผล (Evaluation)	-บ่อยครั้งที่ไม่เกิดขึ้น : การวางแผนเชิงระบบมีน้อย -ประเมินแบบอิงกลุ่มข้อมูลได้จากปัจจัยนำเข้าและกระบวนการ	-การวางแผนเป็นระบบ : เกิดขึ้นประจำ -ประเมินความรอบรู้ตามจุดประสงค์ -ประเมินผลอิงเกณฑ์ข้อมูลได้จากผลที่ได้รับ(ผลผลิต)

ตารางที่ 2. งานและผลผลิตของกระบวนการออกแบบการเรียนการสอน

ขั้นตอนและภาระงาน	ตัวอย่างภาระงาน	ตัวอย่างผลผลิต
การวิเคราะห์-กระบวนการของการนิยามว่าต้องเรียนอะไร	-ประเมินความต้องการจำเป็น -ระบุปัญหา -วิเคราะห์ภาระงาน	-แฟ้มผู้เรียน -การพรรณนาข้อจำกัด -คำกล่าวของความต้องการจำเป็นและปัญหา -การวิเคราะห์ภาระงาน
การออกแบบ-กระบวนการของการชี้เฉพาะว่าจะเรียนอะไร	-เขียนจุดประสงค์ -พัฒนารายการของแบบทดสอบ -วางแผนการเรียนการสอน -ระบุแหล่งทรัพยากร	-จุดประสงค์ที่วัดได้กลยุทธ์การเรียนการสอน -ลักษณะเฉพาะของตัวแบบ (prototype specification)
การพัฒนา-กระบวนการของหน้าที่และผลิตวัสดุอุปกรณ์	-ทำงานกับผู้ผลิต -พัฒนาคู่มือ แผนภูมิโปรแกรม	-สตอรี่บอร์ด (Story board)  -สคริป -แบบฝึกหัด -คอมพิวเตอร์ช่วยการเรียนการสอน
การนำไปใช้-กระบวนการของการก่อตั้งโครงการในบริษัทแห่งโลกความจริง	-การฝึกอบรมครู -การทดลอง	-การให้ความเห็นของนักเรียนข้อมูล
การปะเมินผล-กระบวนการของการตกลงใจเกี่ยวกับความเห็นผลของการเรียนการสอน	-บันทึกข้อมูลเกี่ยวกับเวลา -ผลการแปลความแบบทดสอบ -สำรวจผู้สำเร็จการศึกษา -ทบทวนกิจกรรม	-คำรับรอง -รายงานโครงงาน -ทบทวนตัวแบบ

ที่มา  พิจิตรา ธงพานิช. วิชาการออกแบบและการจัดการเรียนรู้ในชั้นเรียน

งานและผลิตผลของการออกแบบการเรียนการสอน

งานและผลิตผลของการออกแบบการเรียนการสอน

งานของผู้ปฎิบัติการออกแบบการเรียนการสอนอาจจะหลากหลายในความต้องการด้านความรู้ความชำนาญ ผลิตผลที่ได้และสถานการณ์ของงาน ผู้ปฏิบัติการออกแบบการเรียนการสอนอาจจะวิเคราะห์ภาระงานภายใต้การนิเทศของผู้จัดการโครงการในองค์กรที่เกี่ยวข้องกับการวิจัยและพัฒนา ผู้จัดการโครงการอาจจะนำทีมซึ่งพัฒนาการประชุมเชิงปฏิบัติการสามวันสำหรับการอุตสากรรม (three-day workshop) การออกแบบไม่จำเป็นต้องเป็นทีมเสมอไปในองค์กรเล็กๆอาจจะใช้ผู้ออกแบบเพียงคนเดียว ในการทำภาระการออกแบบการเรียนการสอน

ตารางที่3.เปรียบเทียบความสนใจและเป้าประสงค์ของผู้วิจัยและผู้ปฏิบัติ

แบบจำลองการออกแบบการเรียนการสอนทั่วไป	บทบาทของผู้วิจัย	บทบาทผู้ปฎิบัติ
ขั้นที่1.การวิเคราะห์	-ศึกษาวิธีการระบุปัญหา -ศึกษาผลของคุณลักษณะของผู้เรียน - ศึกษาเนื้อหา	-ประยุกต์ใช้วิธีการระบุปัญหา - กำหนดคุณลักษณะของผู้เรียน -ใช้การวิจัยในเนื้อหาตามสาขาวิชา
ขั้นที่2.การออกแบบ	-ศึกษาตัวแปรในการออกแบบข่าวสาร - พัฒนากลวิธีการเรียนการสอน	-ให้ผู้ปฎิบัติเป็นผู้ออกแบบการเรียนการสอน
ขั้นที่3.การพัฒนา	·  - ศึกษากระบวนการของทีม	-ทำงานกับผู้ผลิตในการพัฒนาสคริป
ขั้นที่4.การนำไปใช้	- ศึกษาชาติวงค์วรรณาของตัวแปรในสิ่งแวดล้อม	- ออกแบบและจัดการสิ่งแวดล้อมและตัวแปรในการเรียนการสอน
ขั้นที่5.ประเมินผล	-การระบุตัวแปรของการนำไปใช้ให้ได้ผล -ศึกษาข้อถกเถียงที่นำไปสู่การประเมินผล	- ประยุกต์ทฤษฎีการประเมินผล

ตารางที่4.บทบาทของผู้วิจัยการออกแบบการเรียนการสอน

นิยาม: บทบาทของผู้วิจัยการออกแบบการเรียนการสอน คือ สร้างความรอบรู้อย่างเป็นระบบเกี่ยวกับขั้นตอนสำหรับการพัฒนาการเรียนการสอน บทบาทกำหนดให้ระบุคำถามซึ่งจำเป็นต้องศึกษา วางแผนโครงการอาศัยสารสนเทศในการจัดทำโครงการและรายงานผลของโครงการ

ผลิตผลที่สำคัญ: บทบาทนี้ให้ผลิตผลคือ

                ทฤษฎีกำหนด ทฤษฎีการเรียนการสอน

                สารสนเทศจากตัวแปร วิธีการ บทความ

                รายงาน ตำรา หนังสือ โครงร่างงานวิจัย 

สมรรถภาพสำคัญ: ข้อสันนิษฐานเชิงคำถาม วรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง สมมติฐาน การเลือกวิธีการ การออกแบบงานวิจัย ตลอดจนการสืบสวนสิ่งแวดล้อม 

ความเห็น:นักวิจัยการออกแบบการเรียนการสอนจำเป็นต้องให้ความสนใจในบางส่วนของกระบวนการออกแบบการเรียนการสอนมากกว่ากระบวนการทั้งหมด ผู้วิจัยต้องมีสมรรถภาพที่แข็งแกร่งในการวิจัยเชิงปริมาณ และให้ความสนใจกับการพิมพ์ เผยแพร่ และความเชี่ยวชาญเฉพาะทาง

งานออกแบบ

พิสัยของงาน (Job)  เป็นไปตามสถานการณ์และระดับที่แตกต่างกันของผู้ชำนาญการบางครั้งผู้ออกแบบการเรียนการสอนทำหน้าที่เหมือนเป็นผู้ชำนาญการในขั้นตอนหนึ่งของกระบวนการ ในบางงานเรียกผู้ออกแบบว่าเป็นผู้ปฏิบัติที่มีสมรรถภาพในการดำเนินโครการตั้งแต่เริ่มต้นจนสิ้นสุด พิสัยของงานไม่เพียงแค่เกี่ยวข้องกับหน้าที่มีเฉพาะเจาะจงพิเศษแต่บางงานต้องการระดับความแตกต่างของผู้นำชาญการ (expertise) 

ผลิตผลของการออกแบบ

ไม่ว่าจะเป็นงานที่ตั้งสมมติฐานไว้ หรืองานในหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับความหลากหลายของผลิตผลก็ตาม จะมีขอบเขตที่แตกต่างและซับซ้อน งานการออกแบบการเรียนการสอนก็เช่นกันขอบเขตรวทถึงความแตกต่างของขนาดและเนื้อหาความซับซ้อนรวมถึงความแตกต่างของหลักสูตรหรือสื่อ ในระดับที่เล็กที่สุดของขอบเขต คือ แผนการสอน (Lesson plans) และหน่วยหรือชุดโมดุล (Modules) ระดับต่อไปรวมถึงรายวิชา (Courses) และหน่วย (Unit) รายวิชาหลักสูตรและสิ่งแวดล้อมเป็นตัวอย่างของผลิตผลที่มีขอบเขตกว้างใหญ่ ระดับสูงสุดของระดับความซับซ้อน คือ สื่อการเรียนรู้ซึ่งมีปฏิกิริยาสัมพันธ์ซึ่งกันและกันโดยอาศัยสื่อทางโทรคมนาคม และคอมพิวเตอร์เข้าช่วย ระดับต่ำสุดของความซับซ้อน คือ กระดาษและดินสอ และสำหรับโสดทัศนวัสดุเป็นระดับกลาง

 ที่มา  พิจิตรา ธงพานิช. วิชาการออกแบบและการจัดการเรียนรู้ในชั้นเรียน 

สมรรถภาพของผู้ออกแบบการเรียนการสอน

การออกแบบการเรียนการสอนเป็นกระบวนการทางเชาว์ปัญญา ที่ต้องการทักษะความคิด ในระดับสูง (Nelson, Macliaro and Sherman, 1998 : 29-35) ในการปฏิบัติกิจกรรมนี้จําเป็นต้อง เกี่ยวข้องกับทักษะ และความถนัดตลอดจนการฝึกอบรมและการศึกษา วอลลิงตัน (Wallington, 1981 : 28-33) ได้ให้รายการทักษะที่จําเป็นในการปฏิบัติการออกแบบการเรียนการสอน ซึ่งเป็นทักษะ ระหว่างบุคคล ทักษะในการสื่อสาร ทักษะในการแก้ปัญหา และทักษะในการสกัดและดูดซึม สารสนเทศ และทําให้สิ่งเหล่านั้นอยู่ในกรอบของความมีเหตุมีผล การประยุกต์หลักการทาง พฤติกรรมศาสตร์ และการค้นหาสารสนเทศที่เกี่ยวข้องอย่างเป็นระบบในระบบ ในการพัฒนา สมรรถภาพของการออกแบบการเรียนการสอน ผู้พัฒนาพยายามที่จะปรับปรุงความถนัดพื้นฐานใน สาขาของตน เช่น การเขียนและการเรียบเรื่องทักษะต่างๆ จากการทํางานอย่างต่อเนื่องในสาขาที่คนมี สมรรถภาพทางวิชาชีพนั้น